Artikel gepubliceerd op de website 20minutes.fr – 2 juli 2025
Luchtcirculatie • De aan het plafond gemonteerde ventilator wordt in veel landen en in de overzeese gebieden gebruikt. In het vasteland van Frankrijk is het apparaat lange tijd verwaarloosd gebleven
Belangrijkste punten:
- In de Verenigde Staten en in de overzeese gebieden worden plafondventilatoren veel gebruikt.
- In Frankrijk blijft het apparaat cultureel gezien een verouderd imago behouden en wordt het geassocieerd met het idee van “airco voor de armen”.
- Toch maken plafondventilatoren, die ecologischer en economischer zijn, een comeback, gestimuleerd door de nieuwe bouwvoorschriften.
Artikel geschreven door Mathilde Durand
Het beeld is een klassieker uit de filmwereld. Een bar in Texas of een veranda in de tropen, bloedhete temperaturen en een ventilator die aan het plafond draait, met zijn trekkoord en metalen bladen. Een enigszins kitscherige voorstelling van een apparaat dat in werkelijkheid wijdverspreid is in veel landen over de hele wereld, met name in Zuidoost-Azië, maar ook in de Verenigde Staten, waar het gebruikspercentage hoger is dan 60%. In het vasteland van Frankrijk komen plafondventilatoren minder vaak voor. Waarom?
“Het is heel cultureel,” zegt Patrice Wolff, directeur van Turbobrise en penningmeester van de Franse Vereniging van Plafondventilatorprofessionals (AFPVP). “Bij sommige mensen bestaat het ietwat verouderde beeld van een ventilator van slechte kwaliteit, die lawaai maakt…” Hij voegt eraan toe: “In het vasteland zijn we van een situatie waarin we niets hadden en gewoon de ramen openden, naar een situatie van een verwend kind gegaan waarin we meteen voor airconditioning kozen.” “Airconditioning was een sociaal statussymbool, terwijl de ventilator, beschouwd als de ‘airco voor de armen’, er pover bij afstak,” voegt Claude Pichegru, directeur van Guibb en secretaris van de vereniging, toe.
Een overzeese oplossing
Heeft heel Frankrijk zich van de plafondventilator afgekeerd? In de overzeese gebieden is de realiteit heel anders: het gebruikspercentage ligt tussen 30 en 40%, volgens de AFPVP. De overzeese departementen zijn namelijk elektrisch niet-verbonden gebieden, wat betekent dat ze geen elektriciteit met de buitenwereld uitwisselen. De noodzaak om energie te besparen is daarom des te groter.
“De comeback van plafondventilatoren in Europa, en in Frankrijk, is grotendeels aangewakkerd door het werk dat in de overzeese departementen en gebieden is gedaan,” herinnert Robert Célaire, bioclimatisch ingenieur, die wijst op de rol van de “airconditioninglobby’s” als een van de factoren van de lage verspreiding van plafondventilatoren. Hij is co-auteur van een uitgebreide gids over het onderwerp, die onder andere het belang beschrijft van het integreren van de plafondventilator in een gebouw dat volledig is ontworpen om zich aan te passen aan het klimaat. “We zitten in een energiële alienatie: de gebouwen zijn slecht ontworpen, dus we worden gedwongen om in de winter op de verwarmingsknop en in de zomer op de airconditioningknop te drukken,” betreurt hij.
Al enkele jaren werkt hij samen met architecten om bioclimatische gebouwen te ontwerpen, uitgerust met plafondventilatoren en bijvoorbeeld ook met luiken om zonnestralen te beperken. “Veel projecten worden opgezet met alleen plafondventilatoren, of in combinatie met airconditioning. In het nieuwe politiebureau in Cayenne, Frans-Guyana, bijvoorbeeld, wilden sommige agenten geen airconditioning, dus zijn de kantoren met beide systemen uitgerust,” legt hij uit.
Nieuwe normen
Met de opkomst van het begrip « zomercomfort », gezien de intensiteit en de herhaling van periodes van grote hitte, maakt de plafondventilator zijn terugkeer. De installatie ervan wordt aangemoedigd door de « RE 2020 », de nieuwe energie- en milieuwetgeving die van toepassing is op alle nieuwbouw. En sinds december genieten de « vaste plafondventilatoren » van een verlaagd btw-tarief van 5,5 %.
“Er gebeurt wat, ook al beginnen we van ver. We rusten tegenwoordig veel collectieve woningen, verzorgingstehuizen, crèches, gemeentehuizen, scholen… uit,” zegt Pierre Lacarrière, voorzitter van de AFPVP. “Iedereen zoekt naar een minder energieverslindende oplossing. De plafondventilator, alleen of in combinatie met airconditioning, kan zo’n oplossing bieden.” Langs de Middellandse Zee of op de as Perpignan, Montpellier, Nice verschijnen plafondventilatoren steeds vaker aan de plafonds van woningen die door projectontwikkelaars worden gebouwd.
En de vraag strekt zich nu ook uit tot andere regio’s, van Rennes tot Lyon, via Île-de-France, het zuidwesten en zelfs het oosten, somt de voorzitter van de vereniging op. Bovendien passen de ontwerpen zich aan: houten bladen in vintagestijl, slimme ventilatoren, voorzien van LED-verlichting… Een esthetisch aspect dat ertoe bijdraagt om er « een beetje een hipster-instrument van te maken, een coole en ecologische alternatieve oplossing voor airconditioning », benadrukt Robert Célaire.
“Mensen herontdekken dat de fiets in de stad in plaats van de auto een ecologische evidentie is. De plafondventilator is een beetje hetzelfde: hij levert een dienst tegen een veel lagere ecologische, economische en gezondheidskost, op voorwaarde dat het gebouw geschikt is. Maar soms duurt het lang voordat de evidentie weer in de smaak valt,” benadrukt de ingenieur.
Lees het artikel op 20minutes.fr
U kunt het artikel terugvinden op de website van 20 minutes : https://www.20minutes.fr/planete/rechauffement-climatique/4161496-20250702-canicule-pourquoi-plus-ventilateurs-plafond-france